Айнура Сагынбаева, врач-дерматокосметолог: “Тери оорулары дагы тукум кууйт”

Аба-ырайынын кескин өзгөрүшү териге залакасын тийгизип, көпчүлүк адамдарды бушайман кылууда. Ошондой эле жаштарды безетки оорусу да тынчсыздандырып келет. Жалпы тери оорулары жана анын алдын-алуу жолдору туурасында дерматологиялык жана косметологиялык клиниканын директору, врач косметолог-дерматолог Айнура Сагынбаева айтып бермекчи. Айнура айым косметологиялык клиникада 14 жыл иштесе, дерматологиялык клиникада 8 жылдан бери эмгектенип келет.

– Айнура айым, алгач теринин түрлөрүнө токтолсоңуз?
– Негизи дерматологиялык атласты караса, тери оорусунун түрлөрү миңден ашат. Учурда эң көп кездешкен тери ооруларына экзема, безетки, псориаз, грибок, сөөл, котур ж.б. түрлөрү кирет. Илгери котур оорусу аз болгон. Ал кезде саламаттыкты сактоо тартиби күчтүү эле. Азыр тазалык жаатынан аксап турабыз. Өзгөчө жаңы конуштарда жашаган адамдарда шарт жоктугуна байланыштуу гигиена сакталбай калган. Ушундай кесепеттерден улам оорунун түрлөрү күч алууда. Мурун жок болуп кеткен оорулар кийинки кездерде кайрадан кездешип жатат. Бул Орто Азияда эң көп кездешүүчү оорулардын катарына кирген. Ал эми “псориаз” – бул ала оорусуна окшогону менен, азырынча так изилденип, аныктама бериле элек.

-Бул оорулар эмнеден улам пайда болууда?
-Баягы эле биз жамандаган Кытай бут кийимдери, тамак-аштары чоң таасирин тийгизип жатат. Совет убагында ортопедиялык жактан туура бут кийим тандоо чоң мааниге ээ эле. Азыр балдардын көпчүлүгү май таман. Улуу эле адамдар тар же дем албаган начар бут кийимдерди кийип жатышат. Бирок, дал ушул нерселерден ооруга чалдыгып жатканын билишпейт. Жер менен жер болгон жапыз бут кийимдер да сөөлдү пайда кылат. Андыктан, бут кийимди туура тандашыбыз зарыл. Азыркы тапта иммунитеттин начарлашы да сөөл оорусун жаратууда. Сөөл- бул онкологиялык оору. Сөөлдү тытып, кесип, күйгүзүүгө болбойт. Аны өз алдынча дарылоого да мүмкүн эмес. Бирок, өз алдынча күйгүзүп, жаман илдетке кабылып же тескерисинче күчөтүп алган адамдар да жок эмес. Кээде “кыргызчылык менен айыгып кетти” дешет. Бул да туура эмес. Ал жөн гана иммунитети көтөрүлүп, дал келип калган учур. Азыр тамандагы сөөл менен кайрылган адамдар көп. Бул өтө коркунучтуу. Анткени, таманда катуу нерсе пайда болуп, баса албай калат. Кээ бир адамдар баспай калгыча адистерге көрүнбөй жүрө беришет. Жети жылдан бери тамандагы сөөлдүн кесепетинен балдак менен басып жүргөн адам кайрылган. Биз сөөлдү дарылаган соң, ал адам кадимкидей бийлеп калды.

– Сиздер ооруларды кандай ыкма менен дарылайсыздар?
– Алгач туура кеп-кеңешибизди беребиз. Ошондой эле атайын аппараттарыбыз бар. Ар бир оорунун түрлөрүнө жараша ар кандай ыкмалар колдонулат. Негизи тери оорулары мезгилге да көз каранды болот. Мисалы, жайында инфекциялык оорулар күчүнө кирет. Өзгөчө “грибок” оорусу көпчүлүктү түйшөлтөт. Анткени, бири-биринин тапичкелерин кийип жүрө беришет. “Грибок” оорусу жугуштуу оорулардын катарына кирет. Ал эми жаз, күз, кыш мезгилинде шамалдап калган ооруларга чалдыккандар көп болот. Кыш мезгилинде аллергия менен да көп кайрылышат. Оорунун айынан көбүнчөсү диета кармоого мажбур болушат.

– Тери оорусуна кабылган адамдардын диета кармашы зарылбы?
– Албетте. Негизи тери ооруларында кызыл, таттуу же өтө ачуу, майлуу жебеш керек деген өзүнүн шарттары болот. Азыр теринин сезгенүү оорулары абдан көп. Анткени, азыр жаш балдардын баардыгы кириешки, чипсы, кетчуп, колбаса, сосиска жеп, Кытайдын сагыздарын чайнашат, кола ичишет. Мына ушундай туура эмес тамактануу да тери ооруларын күчөтөт. Шорпо, ботко, сууга бышкан жумуртка ж.б. ушул сыяктуу туура тамактарды колдонсок, тери оорулары азаят.

– Безетки оорусу эмнеден келип чыгат, андан кантип арылуу керек?
– Безетки оорусунун себеби көп. Биринчиден, аталган оору тукум кууйт. Экинчиден, организмдеги мите курттардын кесепетинен бул ооруга чалдыккандар көп. Үчүнчүдөн, өзгөчө кыз кишиники гормондордун туура эмес иштешинен келип чыгат. 20-22 жашка чейинкилер өспүрүмдүк безеткилерге кирет. Бирок, аны дагы дарылоо кажет. Туура эмес косметикалык каражаттарды колдонуп, спирт сүйкөп, айтор өз билгендерин кылышат. Үйдөн туура эмес кам көрүү да безеткинин күчөп кетишине алып келет. Күчөп кеткен безеткиден бет терисинде ар кандай тактар пайда болот. Так калтырбоо үчүн алдын-ала адиске кайрылган оң. Безетки бир күндө айыгып кетчү оору эмес. Ал чоң схема. Биздин клиникага кайрылгандар үч ай бою адистин көзөмөлүндө болушат.

-Кайсыл оорулар тукум кууйт?
– “Псориаз”, “витилиго” тукум куучу ооруларга кирет. Ал эми экземанын эки түрү болот. Бири тукум куучу оорулардын катарына кирсе, экинчи түрү жугуштуу ооруларга кирет. Ошондой эле котур оорусу да жугуштуу оорулардын катарында. Ал көбүнчө бала бакчадан, көпчүлүк жүргөн жерлерден, бири-биринин кийимин кийип, буюм-тайымдарын колдонууда, саламдашууда жугат. Ал эми “демодекс” (беттеги курт) иммунитети начар адамдарга дароо жабышат.

Махабат Шакирова